วันที่ออกอากาศ: 15 กุมภาพันธ์ 2558
วิทยากร: ดินาร์ บุญธรรม
ผู้ดำเนินรายการ: วราภรณ์ จิวชัยศักดิ์
ในปัจจุบัน วันวาเลนไทน์และดอกกุหลาบสีแดง ได้กลายเป็นสัญลักษณ์แทนการแสดงความรักในการรับรู้ทางวัฒนธรรมของคนไทย ซึ่งมีรากเง้าแนวคิดของวัฒนธรรมตะวันตก แต่อันที่จริงในวัฒนธรรมไทยแต่ดั้งเดิมก็มีเรื่องการแสดงออกทางความรักอยู่ก่อนแล้ว โดยเฉพาะสัญลักษณ์หรือของขวัญที่แสดงถึงความรักต่อกันระหว่างคนหนุ่มสาวนั้น มีอยู่ตั้งแต่สมัยต้นรัตนโกสินทร์ร่วมๆ 200 ปีมาแล้ว
พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ 2 เป็นหนึ่งในพระมหากษัตริย์ผู้มีพระราชหฤทัยละเอียดอ่อน ซึ่งพระราชนิพนธ์บทต่างๆ ที่เกี่ยวข้องในเชิงความรักไว้ได้อย่างเป็นเลิศ สะท้อนให้เห็นถึงสุนทรียะในพระอารมณ์ดังที่ศัพท์ภาษาอังกฤษใช้คำว่า Romantic
อย่างเช่นในกาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวานและงานนักขัตฤกษ์ ในบทพระราชนิพนธ์ที่กล่าวถึงงานประเพณีวันนักขัตฤกษ์ใน 12 เดือน ทรงเริ่มพระราชนิพนธ์ส่วนนี้ด้วยการกล่าวถึงของขวัญที่ให้กันแทนความรักฉันท์ชู้สาว ดังนี้
หวนเห็นหีบหมากเจ้า จัดเจียน มาแม่
พลูจีบต่อยอดเนียน น่าเคี้ยว
กลี่กล่องกระวานเขียน มือญี่ปุ่นเฮย
บุหรี่ใส่กล่องเงี้ยว ลอบให้เหลือหาญฯ
หมากเจียนเจ้างามปลอด พลูต่อยอดน่าเอ็นดู
กระวานอีกกานพลู บุหรี่ให้ใจเหลือหาญ
เช็ดหน้าชุบน้ำอบ หอมตรลบดอกดวงมาลย์
บังอรซ่อนใส่พาน ส่งมาให้ไม่เว้นวัน
กล่าวถึงหญิงสาวที่แอบเอาเครื่องบริโภคที่ผู้ชายโบราณนิยม หมากพลู ยาเส้น ใส่กล่องเครื่องเขินอย่างดีมาให้คนรัก มีเช็ดหน้าชุบน้ำอบหอมซ่อนใส่พาน ก็เป็นการแสดงความรักที่ดูน่ารักๆ ของฝ่ายหญิง ซึ่งสะท้อนว่าในวัฒนธรรมไทยมีการแสดงความรักผ่านการให้สิ่งของกันอยู่ก่อนแล้ว เป็นสัญลักษณ์ของความเอาใจใส่คนรัก โดยเฉพาะจากทางฝ่ายหญิงที่มีให้กับฝ่ายชาย
ตามค่านิยมเดิมในสังคมไทย ชายหญิงเมื่อครองเรือนก็เป็นหน้าที่ของฝ่ายหญิงที่จะต้องดูแลทุกข์สุขของสามีและลูก รวมถึงข้าบริวารในครัวเรือน ให้มีความสุขสบายกันตามอัตภาพ การแสดงออกซึ่งความเอาใจใส่แม้แต่เรื่องเล็กๆน้อยๆนี้ ก็เป็นคุณลักษณะอย่างหนึ่งที่ฝ่ายชายนำมาใช้พิจารณาอุปนิสัยของฝ่ายหญิง
สิ่งของต่างๆ เหล่านี้ไม่จำเป็นต้องเป็นสิ่งของที่มีราคา ส่วนใหญ่ก็เป็นสิ่งของในชีวิตประจำวันอยู่แล้ว แม้แต่ในระดับชาวบ้านที่สะท้อนอยู่ในวรรณคดีเรื่องขุนช้างขุนแผน กล่าวถึงของขวัญที่ให้กันอย่างเช่น ผ้าห่ม ผ้าสไบ ดอกไม้หอมๆ ที่เด็ดมาจากต้นใส่ไว้ในกรวยใบตอง ก็เป็นของเล็กๆ น้อยๆ ที่สามารถใช้แทนความรู้สึกดีๆ ต่อกัน โดยเฉพาะความรักความเอาใจใส่ หรือใช้แสดงออกให้เห็นถึงความสนอกสนใจซึ่งกันและกัน