วัชราภรณ์ ดิษฐป้าน
คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
ความเชื่อเกี่ยวกับพระอุปคุตดำรงอยู่ในวิถีชีวิตของคนล้านนาอย่างแนบแน่นจนถึงปัจจุบัน ดังที่ปรากฏการสืบทอดประเพณีและพิธีกรรมเกี่ยวกับพระอุปคุตอย่างต่อเนื่อง ประเพณีและพิธีกรรมที่สำคัญคือ พิธีอาราธนาพระอุปคุตมาคุ้มครองงานบุญทางพระพุทธศาสนา และประเพณีตักบาตรเป็งปุ๊ด โดยพิธีอาราธนาพระอุปคุตมาคุ้มครองงานบุญทางพระพุทธศาสนายังคงได้รับการสืบทอดในบริบทเดิม และยังถูกนำมาประยุกต์ใช้ในบริบทใหม่อย่างต่อเนื่อง ส่วนประเพณีตักบาตรเป็งปุ๊ดกลายเป็นประเพณีที่มีชื่อเสียงในระดับประเทศ และยังเป็นประเพณีบุญของล้านนาที่มีเอกลักษณ์จนสามารถส่งเสริมเศรษฐกิจการท่องเที่ยว นอกจากนี้ประเพณีและพิธีกรรมเกี่ยวกับพระอุปคุตยังถูกหยิบยืมมาผลิตซ้ำในพื้นที่ภาคกลางด้วย ประเพณีและพิธีกรรมเกี่ยวกับพระอุปคุตจึงดำรงอยู่อย่างมีพลวัต และแสดงให้เห็นพลังของพระพุทธศาสนาที่ยังคงมีบทบาทสำคัญในสังคมและวัฒนธรรมไทยปัจจุบัน
(เสนอในการประชุมวิชาการระดับชาติ "พลังและพลวัตวัฒนธรรมล้านนา" วันที่ 30 มกราคม 2558 ณ โรงแรมเวียงลคอร จังหวัดลำปาง จัดโดย สถาบันไทยศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง และมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา ลำปาง)