วันที่ออกอากาศ: 22 กรกฎาคม 2555
วิทยากร: ดินาร์ บุญธรรม
ผู้ดำเนินรายการ: วราภรณ์ จิวชัยศักดิ์

แมว เป็นสัตว์เลี้ยงประจำบ้านในสังคมไทยมาตั้งแต่ดึกดำบรรพ์ ซึ่งได้อภิสิทธิ์ให้ขึ้นไปอยู่บนเรือนได้ ดังเห็นได้จากประเพณีการขึ้นบ้านใหม่ของคนไทยที่นิยมมอบข้าวของที่เป็นสิ่งของมงคลต่างๆ แก่เจ้าของเรือน ซึ่งรวมถึงสัตว์เลี้ยง 2 ชนิด คือ ไก่ และ แมว

นอกจากนี้ ในสุภาษิตหรือสำนวนไทยต่างๆ มีการกล่าวถึงแมวซึ่งเป็นสัตว์เลี้ยงประจำบ้านอยู่มากมาย เช่น หุงข้าวประชดหมา-ปิ้งปลาประชดแมว ฝากปลาย่างไว้กับแมว หรือ แมวนอนหวด ก็สะท้อนให้เห็นว่าแมว เป็นสัตว์เลี้ยงใกล้ชิดของคนไทยมาตั้งแต่สมัยโบราณ

คนไทยโบราณเชื่อว่าการเลี้ยงแมวที่มีลักษณะดีจะทำให้เกิดคุณแก่เจ้าของบ้านจนกลายเป็นค่านิยมสืบต่อกันมา และได้บันทึกลายลักษณ์อักษรจนเกิดเป็นตำราดูแมว    

สันนิษฐานว่า ตำราดูแมว มีมาตั้งแต่สมัยอยุธยา ซึ่งเป็นหนึ่งในตำราพรหมชาติ กล่าวกันว่าเป็นตำราโบราณที่คัดลอกสืบต่อกันมา ซึ่งมีฉบับหนึ่งอยู่ในความครอบครองของสมเด็จพระพุฒาจารย์ (นวม) สมเด็จพระราชาคณะผู้ใหญ่รูปหนึ่งในรัชกาลปัจจุบัน ท่านเป็นพระเถระที่โปรดการเลี้ยงแมวเป็นพิเศษ

ตำราดูแมวดังกล่าวเป็นสมุดข่อย มีเนื้อหาแต่งเป็นโคลง และมีภาพวาดพันธุ์แมวต่างๆ ประกอบ ในตำรานี้กล่าวถึงแมวพันธุ์ต่างๆ 23 สายพันธุ์ แบ่งเป็นแมวมงคล 17 สายพันธุ์ และแมวให้โทษอีก 6 สายพันธุ์

แมวที่เป็นมงคล ได้แก่ เช่น แมววิเชียรมาศ มีขนสีเหลืองนวล มีแต้มสีน้ำตาลออกน้ำตาลเข้ม 9 จุด และตาสีฟ้าสวยงามมาก แมวศุภลักษณ์ หรือแมวทองแดง ขนเป็นสีน้ำตาลเข้มหรือน้ำตาลแดงทั้งตัว แมวมาเลศ หรือแมวโคราช มีสีเทาทั้งตัว แมวนิลรัตน์ หรือแมวโกนจา เรียกทั่วๆ ไปว่าแมวดำปลอด มีสีดำทั้งตัวและมีหางยาว

แมวเก้าแต้ม  เป็นแมวสีขาวแต่มีจุดแต้มสีดำตามลำตัว 9 จุด แมวปัดเศวต เป็นแมวดำแต่มีขนบริเวณหน้าอกเป็นสีขาวโดยรอบไปถึงหลัง แมวแซมเสวตร เป็นแมวสีดำแต่จะมีขนสีขาวแซมทั้งตัว แมวขาวมณี หรือขาวปลอด มีสีขาวทั้งตัว

นอกจากนี้ ยังมีแมวที่ตำรากล่าวถึงอีก อย่างเช่น แมวกระจอก แมวสิงหเสพย์ แมวการเวก แมวจตุบท เป็นต้น แมวต่างๆ เหล่านี้จะให้คุณแก่ผู้เลี้ยงแตกต่างกันไป ทั้งในเรื่องโชคลาภ ทรัพย์สินเงินทอง ยศถาบรรดาศักดิ์ หรือการเสริมสร้างเสน่ห์

แมวที่เป็นโทษ ได้แก่ แมวทุพลเพศ เกิดมาพิการ แมวพรรณพยัคฆ์ หรือแมวลายเสือ แมวปีศาจ คือแมวที่กินลูกตัวเอง แมวหิณโทษ คือแมวที่ลูกตายในท้องด้วย  แมวกอบเพลิง เป็นแมวที่ชอบซุกตัวอยู่ตามมุมต่างๆ ไม่รับแขก และแมวเหน็บเสนียด มีหางลักษณะคดงอ มักเอาหางเหน็บไว้ใต้ท้อง ซึ่งเชื่อกันว่าแมวเหล่านี้จะนำความเดือดร้อนมาให้แก่ผู้เลี้ยง 

นอกจากตำราดูแมวพรหมชาติแล้วยังมีตำราดูแมวสำคัญอีกฉบับหนึ่ง ซึ่งสันนิษฐานว่าได้รับอิทธิพลความเชื่อมาจากตำราตะวันตก กล่าวถึงรูปพรรณสัณฐานของแมวมงคลที่แต่งต่างจากตำราเดิม

ตัวอย่างเช่น แมวลายเสือ กลายเป็นแมวมงคลเนื่องจากสามารถเลี้ยงไว้ปราบหนู นก งู ภายในบ้านได้เป็นอย่างดี แมวสีทอง หรือแมวจิงเจอร์ เลี้ยงไว้ในบ้านจะทำให้มีเสน่ห์ แมวสีเทาเป็นแมวนักปราชญ์ รวมถึงแมวด่างและแมวสีทองแดงก็เป็นแมวให้คุณ

หากวิเคราะห์ตำราดูแมวที่กล่าวมาแล้วข้างต้น จะพบว่าแมวที่ให้คุณล้วนแต่มีรูปพรรณสัณฐานที่ดี ในขณะที่แมวที่ไม่ควรเลี้ยงจะมีลักษณะไม่พึงประสงค์ ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงค่านิยมของคนไทยในเรื่องรูปลักษณ์ โดยเฉพาะการเลี้ยงแมวซึ่งเป็นสัตว์อยู่ในเรือนก็ถือเป็นหน้าเป็นตาของบ้านอย่างหนึ่ง คนไทยจึงนิยมเลี้ยงแมวที่มีลักษณะชวนมองและเป็นที่นิยมชมชอบแก่ผู้พบเห็น