หลักการและเหตุผล

สังคมไทยเป็นสังคมที่นับถือและยกย่องครูว่าเป็นผู้ถ่ายทอดวิชาความรู้และอบรมสั่งสอนจนศิษย์สามารถประกอบอาชีพเลี้ยงตัวได้ตลอดจนดำรงตนเป็นพลเมืองดีในสังคม  ครูจึงมีบทบาทสำคัญยิ่งในการประสิทธิ์ประสาทวิชาความรู้ในด้านการอ่านเขียนหนังสือ  และด้านวิชาชีพต่างๆเช่น แพทย์แผนไทย มวยไทยและโหราศาสตร์ ตลอดจนความรู้ในด้านศิลปกรรม เป็นต้นว่า ดนตรี การขับร้อง และศิลปะการแสดง ควบคู่ไปกับการอบรมบ่มนิสัย

คนไทยนับถือครูและประกอบพิธีกรรมไหว้ครูมาแต่โบราณ พิธีกรรมไหว้ครูนับเป็นวัฒนธรรมที่งดงาม นอกจากแสดงให้เห็นถึงความกตัญญูกตเวทีของศิษย์ที่มีต่อครูแล้ว ยังมีบทบาทกระชับความสัมพันธ์ทำให้เกิดความใกล้ชิดสนิทสนมระหว่างครูกับศิษย์ และเสริมสร้างความมั่นใจให้แก่ศิษย์ในฐานะผู้ที่จะสืบทอดความรู้ต่อไป  

อย่างไรก็ดี ในปัจจุบันความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีทำให้การศึกษาบางอย่างไม่จำเป็นต้องเรียนรู้จากครูในโรงเรียนหรือมหาวิทยาลัย  ผู้ต้องการศึกษาหาความรู้สามารถค้นหาได้โดยไม่ต้องพึ่งครู ประกอบกับความเปลี่ยนแปลงของสังคม  ครูจำนวนไม่น้อยต้องดิ้นรนขวนขวายในการทำงานหารายได้เลี้ยงดูครอบครัวหรือเพื่อเพิ่มพูนวิทยะฐานะจนละเลยบทบาทหน้าที่ที่สำคัญของตน ทำให้ความสำคัญของครูลดลง  รวมทั้งความรู้ความเข้าใจในบทบาทความหมายของพิธีกรรมในการไหว้ครูก็เริ่มเลือนไปด้วย   

สำนักศิลปกรรม ราชบัณฑิตยสภาซึ่งประกอบด้วยราชบัณฑิตและภาคีสมาชิกที่มีความรู้ความเชี่ยวชาญในด้านอักษรศาสตร์และศิลปกรรมแขนงต่างๆ จึงเห็นสมควรร่วมมือกับสถาบันไทยศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จัดการประชุมทางวิชาการเรื่อง “ครูและพิธีกรรมไหว้ครูในวัฒนธรรมไทย ศึกษาเพื่อสืบสานและสร้างสรรค์อย่างมีคุณค่า” ขึ้น   โดยคาดหวังว่าการประชุมทางวิชาการดังกล่าวจะช่วยเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจในความสำคัญของครูและพิธีกรรมไหว้ครู  และช่วยกันสืบสานและสร้างสรรค์อย่างมีคุณค่าในฐานะที่เป็นวัฒนธรรมที่ดีงามของสังคมไทยสืบไป

วัตถุประสงค์

1. เพื่อเผยแพร่ความรู้ในเรื่องความหมายและความสำคัญของครูและพิธีกรรมไหว้ครูแขนงต่างๆที่สืบทอดมาในสังคมไทย 

2. เพื่อกระตุ้นให้เยาวชนเห็นความสำคัญของการสืบสานพิธีกรรมไหว้ครูโดยมีการสร้างสรรค์อย่างมีคุณค่า

ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ

1. ผู้เข้าร่วมประชุมและผู้รับชมบันทึกการถ่ายทอดได้รับความรู้และตระหนักในความสำคัญของครูและคุณค่าของพิธีกรรมไหว้ครู ตลอดจนได้แนวความคิดที่จะช่วยกันสืบสานพิธีกรรมไหว้ครูในแนวทางที่เป็นการสร้างสรรค์อย่างมีคุณค่าต่อไป

2. สำนักศิลปกรรม ราชบัณฑิตยสภา และสถาบันไทยศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้ร่วมมือกันในการจัดกิจกรรมที่มีคุณค่าต่อสังคมไทย
 

08.00 – 09.00

ลงทะเบียน

09.00 – 09.15

พิธีเปิด

09.15 – 09.45

ปาฐกถานำ เรื่อง “จิตวิญญาณครู”
     ศาสตราจารย์กิตติคุณสุมน อมรวิวัฒน์

09.45 – 10.00

พักรับประทานอาหารว่าง

10.00 – 11.00

การอภิปราย เรื่อง “ครูและพิธีไหว้ครูแพทย์”

วิทยากร : 
     ศาสตราจารย์เกียรติคุณ นายแพทย์สุรพล  อิสรไกรศีล

     อาจารย์ละออง พุทธมอญ

ผู้ดำเนินการอภิปราย : 
     ศาสตราจารย์ ดร.รื่นฤทัย สัจจพันธ์

11.00 – 12.00 

การอภิปราย เรื่อง “ครูและพิธีไหว้ครูหนังสือ”

วิทยากร : 
     ศาสตราจารย์กิตติคุณ ดร.สมหวัง พิธิยานุวัฒน์ 
     รองศาสตราจารย์กรรณิการ์  วิมลเกษม

ผู้ดำเนินการอภิปราย : 
     ศาสตราจารย์กิตติคุณ ดร.ชลดา เรืองรักษ์ลิขิต

12.00 – 13.00

พักรับประทานอาหารกลางวัน

13.00 – 14.15

การอภิปราย เรื่อง “ครูและพิธีไหว้ครูดนตรีและศิลปะการแสดง”

วิทยากร:

     อาจารย์ชนก  สาคริก 

     ดร.ไพโรจน์  ทองคำสุก

     ศาสตราจารย์พรรัตน์  ดำรุง

ผู้ดำเนินการอภิปราย:

     ศาสตราจารย์สุกัญญา สุจฉายา

14.15 – 15.15

การอภิปราย เรื่อง “พิธีกรรมไหว้ครูช่าง”

วิทยากร:

     อาจารย์นัฎจักร ณ เชียงใหม่

     อาจารย์วนิดา พึ่งสุนทร

ผู้ดำเนินการอภิปราย:

     รองศาสตราจารย์ ดร.ตรีศิลป์  บุญขจร 

15.15 – 15.30

พักรับประทานอาหารว่าง

15.30 – 16.00

บทสรุป "การสืบสานพิธีกรรมไหว้ครูและการสร้างสรรค์อย่างมีคุณค่า"
     ศาสตราจารย์กิตติคุณ ดร.สุรพล วิรุฬห์รักษ์

16.00 – 16.30

ปิดการประชุม

การประชุมวิชาการระดับชาติ

ครูและพิธีกรรมไหว้ครูในวัฒนธรรมไทย 

ศึกษาเพื่อสืบสานและสร้างสรรค์อย่างมีคุณค่า

22 พฤศจิกายน 2562
โรงแรมเดอะ เวสทิน แกรนด์ สุขุมวิท กรุงเทพฯ

จัดโดย
สำนักศิลปกรรม ราชบัณฑิตยสภา
สถาบันไทยศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
 

สถาบันไทยศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ใคร่ขอขอบพระคุณ สำนักศิลปกรรม ราชบัณฑิตยสภา  สำหรับความร่วมมืออย่างดียิ่งในการจัดกิจกรรมวิชาการครั้งนี้ และขอขอบพระคุณ ศาสตราจารย์พิเศษ ดร.ประคอง นิมมานเหมินท์ เป็นอย่างสูง ในความกรุณาช่วยเหลือประสานงานด้านต่างๆ จนกิจกรรมวิชาการครั้งนี้สำเร็จลุล่วงตามวัตถุประสงค์ทุกประการ 

ทางคณะผู้จัดงานขอขอบพระคุณ ราชบัณฑิต และภาคีสมาชิกราชบัณฑิตยสภาแขนงต่างๆ และวิทยากรผู้ทรงคุณวุฒิจากโรงเรียนแพทย์แผนโบราณวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม ที่ให้เกียรติมาบรรยายความรู้ที่เป็นประโยชน์อย่างยิ่ง รวมถึงคณาจารย์ นิสิตนักศึกษา และผู้เข้าร่วมกิจกรรมทุกท่านที่ให้ความสนใจงานประชุมวิชาการในครั้งนี้